Όταν ο καιρός φτιάχνει, το μυαλό μου παίρνει αέρα και θέλω να φεύγω, θέλω αποδράσεις μακρινές αλλά και κοντινές, σε μέρη γνώριμα αλλά και σε άγνωστα.
Έτσι παίρνω την εθνική οδό που οδηγεί από την Λάρισα στην Θεσσαλονίκη και σε λίγα χλμ (31), πριν μπω στην κοιλάδα των Τεμπών στρίβω δεξιά και αρχίζω να ανεβαίνω στις κατάφυτες πλαγιές του Κισσάβου και σε 5 χιλιόμετρα ενός ανηφορικού και με στροφές δρόμου, σε υψόμετρο 388 μέτρων βρίσκομαι σ΄ ένα παραδοσιακό χωριό που με φέρνει στο μυαλό μου μνήμες των παιδικών μου χρόνων. Μόλις έκλειναν τα σχολεία πήγαινα για λίγες μέρες στο βουνό, στο σπίτι της γιαγιάς μου, για να ξεκουραστώ, να πάρω καθαρό αέρα και να πάρω και κανένα κιλό, όπως έλεγε η μαμά μου, αλλά και για να παίξω στα σοκάκια του χωρίου με τους καλοκαιρινούς φίλους μου, μακριά από την ζέστη της πόλης.
Αυτές λοιπόν οι όμορφες παιδικές αναμνήσεις με οδηγούν πάντα τις πρώτες Ανοιξιάτικες μέρες στο "χωριό μου",τα Αμπελάκια. Είναι χαρακτηρισμένο ως " παραδοσιακός οικισμός" και ανήκει στον Δήμο Τεμπών.
Αφήνω το αυτοκίνητο στην είσοδο του χωριού και πηγαίνω στο εκκλησάκι του Αγίου Κήρυκου να ανάψω ένα κεράκι. Θυμάμαι ότι εκεί συναντιόμασταν με τα παιδιά, πριν ξεκινήσουμε να οργώσουμε τα πλακόστρωτα σοκάκια του χωριού με φωνές και γέλια.
Περπατάω στα καλντερίμια και οι ηλικιωμένες γυναίκες του χωριού, είναι στις περιποιημένες αυλές τους και ασχολούνται με τα λουλούδια. Περιμένουν μια κουβέντα σου για να σε καλώς ορίσουν στο χωριό τους.
Οι πιο νέοι είναι στις πόλεις και δουλεύουν, εδώ ζουν μόνιμα γύρω στα 300 άτομα, κυρίως ηλικιωμένοι αν και τα τελευταία χρόνια αρχίζει να αλλάζει η κατάσταση και επιστρέφουν .
Πολλά από τα σπίτια μένουν κλειστά, αμπαρωμένα, τον περισσότερο καιρό και περιμένουν τους ιδιοκτήτες τους, να έρθουν για το Πάσχα.
Τα πετρόκτιστα σπίτια τους, πολλά από αυτά ανακαινισμένα αρχοντικά, χτισμένα την περίοδο 1787-1810, στέκουν αγέρωχα στο πέρασμα του χρόνου.
Το χωριό έζησε στιγμές μεγάλης ακμής και πλούτου στα τέλη του 18ου αιώνα. Εδώ ήταν που δημιουργήθηκε ο πρώτος αγροτικός συνεταιρισμός στην Ελλάδα.
Και όλα αυτά χάρη στο ριζάρι, ένα φυτό της περιοχής, από το οποίο με την κατάλληλη επεξεργασία έπαιρναν μια βαφή σε κόκκινο χρώμα και έβαφαν τα νήματα τα οποία πωλούσαν σ όλη την Ευρώπη.
Ακόμη θυμάμαι την γιαγιά μου να βάφει κάθε Άνοιξη τους τοίχους της αυλής, στο κάτω μέρος με αυτό το βαθύ κόκκινο χρώμα και πιο ψηλά με άσπρο για να τα βρούμε όλα καθαρά για το Πάσχα!!!
Ο πρώτος συνεταιρισμός ήταν η "Κοινή Συντροφιά", αριθμούσε 6.000 μέλη και είχε 17 υποκαταστήματα στην Ευρώπη. Αργότερα ενώθηκε με άλλους συνεταιρισμούς και μετονομάστηκε σε «Κοινή Συντροφιά και Αδελφότητα των Αμπελακίων» με πρόεδρο τον Αμπελακιώτη, Γεώργιο Μαύρο ή Σβάρτς όπως τον αποκαλούσαν, διότι έζησε πολλά χρόνια στην Βιέννη. Το 1812 η συντροφιά διαλύθηκε.
Σήμερα σώζεται το αρχοντικό του Γεωργίου Σβάρτς, η έδρα του συνεταιρισμού, το οποίο λειτουργεί σαν μουσείο και είναι επισκέψιμο. Ένα τριώροφο πετρόκτιστο αρχοντικό με υπέροχες τοιχογραφίες με πολλά θέματα από την φύση και τοπία που θυμίζουν την Κωνσταντινούπολη και καφασωτά με βιτρό παράθυρα.
Ανεβάστε τα μάτια σας ψηλά για να θαυμάσετε την ξυλόγλυπτη οροφή των δωματίων.
Δείτε τον οντά όπου μαζεύονταν οι καλεσμένοι από την Ευρώπη και τα μέλη του συνεταιρισμού για να πάρουν τις αποφάσεις τους και την επόμενη φορά που θα δείτε την ταινία ο Παπαφλέσσας, θα πείτε σίγουρα, "κάτι μου θυμίζει, κάτι μου θυμίζει" ω ναι!! εδώ γυρίστηκαν σκηνές της ταινίας.
Θαυμάστε στον τρίτο όροφο το «τζάκι του αετού», με διακόσμηση τον δικέφαλο αετό, επάνω του .
Η αρχιτεκτονική είναι επηρεασμένη από τα μακεδονικά κτίσματα και τα διακοσμητικά στοιχεία έχουν επηρεαστεί από το μπαρόκ και το Βυζάντιο.
Κατεβείτε στα υπόγεια του κτηρίου να δείτε το θησαυροφυλάκιο του συνεταιρισμού και αφού περάσετε την βαριά πόρτα θα δείτε που μαζεύονταν τα χρήματα της συντροφιάς και τα τσιγκέλια που ζύγιζαν το χρυσάφι, που μάζευαν από τις πωλήσεις .
(ανοιχτό 08.30-15.00, καθημερινά, τηλ. 24950 93302) με εισιτήριο 2 ευρώ.
Αυτό το αρχοντικό, μου θυμίζει το σπίτι της γιαγιάς μου, ήταν πιο μικρο βέβαια, με τις υπέροχες τοιχογραφίες στον επάνω όροφο, το ανώι όπως το έλεγε, όπου ήταν τα καλά δωμάτια για τις χαρές και τα γλέντια όταν συγκεντρώνονταν η οικογένεια (πολλά βιβλία το αναφέρουν και αυτό σαν ένα από τα αρχοντικά του χωριού).
Θυμάμαι ότι δεν μας άφηνε να ανέβουμε στον πάνω όροφο, γιατί το ήθελε στρωμένο και καθαρό, ακόμα θυμάμαι τις υπέροχες δαντέλες της, ούτε να κατέβουμε στο υπόγειο από την ξύλινη εξωτερική σκάλα που έβλεπε στην αυλή, γιατί ήταν μισό κατεστραμμένο, σήμερα δυστυχώς δεν υπάρχει το σπίτι, λόγω αδυναμίας να συντηρηθεί, καταστράφηκε, ευτυχώς κάποια αρχαιολόγος ανέλαβε και πήρε τις τοιχογραφίες, κάπου υπάρχουν στο χωριό, όπως μας έλεγε η γιαγιά, αλλά δεν ξέρω που.....
Συνεχίζοντας την βόλτα σταματάω στις πέτρινες βρύσες και πίνω γάργαρο, καθαρό νεράκι από τις πηγές του Κισσάβου. Υπάρχουν πολλές σ' όλο το χωριό!
Φτάνω στην πλατεία του χωριού και κάτω από τα πλατάνια πίνω ένα καφεδάκι, τρώω ένα γλυκό καρυδάκι, ενώ πιάνω κουβέντα με τους ηλικιωμένους που κάθονται στο καφενείο.
"Τίνος είσαι συ ?" με ρωτάνε και πάντα ακούω τα καλύτερα για τον πατέρα μου, που τον θυμούνται και εγώ φουσκώνω από υπερηφάνεια, που τον είχα πατέρα !
Συνεχίζω και φτάνω στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής χτισμένη πριν το 1580, μπαίνω μέσα ανάβω ένα κεράκι και κοιτάω ψηλά στην οροφή με τα αστέρια που μοιάζει σαν ουρανός, όταν ήμουν μικρή προσπαθούσα να τα μετρήσω άλλα πάντα κάτι γινόταν και δεν τα κατάφερνα θα δω πόσα είναι. Κάποιος από την παρέα, έδινε το σήμα, πάμε τώρα να παίξουμε....
Λίγο πιο κάτω το Λαογραφικό Μουσείο του χωριού που στεγάζεται στο διώροφο αρχοντικό «Μολά», εγκαινιάστηκε το 2001. Μπορείς να δεις αντικείμενα, ρουχισμό, ενδυμασίες, φωτογραφίες και έγγραφα από την ζωή στο χωριό μέσα στο πέρασμα των χρονών. Τα περισσότερα είναι δωρεές των κάτοικων του χωριού και αποτελεί μια πολύ καλή προσπάθεια της ανάδειξης της ζωής των Αμπελακιωτών.
Συνεχίζω για τον Άγιο Γεώργιο, αλλά πριν, κάνω μια στάση για να δω τα απομεινάρια από την Μανιάρειο σχολή, κληροδότημα του Αμπελακιώτη Διαμαντή Μάνιαρη , χτίστηκε από το 1789 ως το 1871. Το κτήριο είχε μια μεγάλη και πολύ φημισμένη βιβλιοθήκη αλλά κατέρρευσε από σεισμό το 1928.
Καινούργιο κτήριο χτίστηκε το 1932 και λειτούργησε σαν σχολείο ως το 1986. Εδώ στεγάζεται η Βιβλιοθήκη η οποία διαθέτει 549 αξιόλογα βιβλία, κυρίως του 16ου, 17ου και 18ου αιώνα μ.Χ., καθώς χειρόγραφα του 14ου αιώνα μ.Χ.,που διασώθηκαν από τον σεισμό.
Από το κληροδότημα του Διαμαντή Μάνιαρη, βοηθήθηκαν πολλοί νέοι του χωριού, με υποτροφία ώστε να σπουδάσουν με βασική προϋπόθεση να επιστρέψουν στο χωριό και να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους εδώ.
Ο πατέρας μου πάντα έλεγε με καμάρι ότι ήταν μαθητής της Μανιαρείου Σχολής αλλά μετά ήρθε ο πόλεμος και όλα άλλαξαν για τους νέους της εποχής του....
Λίγα βήματα ακόμα και φτάνω στον ναό του Αγίου Γεωργίου που χτίστηκε την περίοδο 1480-1520. Αγαπημένη εκκλησία και αυτή την έχω συνδέσει στο μυαλό μου με το Πάσχα στο χωριό και την γιορτή του Αγίου Γεωργίου στις 23 του Απρίλη, τότε που μαζευόμασταν για τις γιορτές από όλη την Ελλάδα, φίλοι και συγγενείς, γύρω άπω τον γέρικο πλάτανο, πριν μπούμε στην εκκλησία για την λειτουργία.
Στην πόρτα εισόδου της εκκλησίας είναι ζωγραφισμένος ο Άγιος Γεώργιος που με το κοντάρι του σκοτώνει τον δράκο, καβάλα στο άλογο.
Στο εσωτερικό του ναού ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει το επίχρυσο τέμπλο, έργο του 1721 και τις τοιχογραφίες που είναι εξαιρετικές, έργα του 18ου αιώνα,τότε που ο ναός ανακαινίστηκε και τοιχογραφήθηκε σύμφωνα με επιγραφή που υπάρχει στην είσοδο. Αγιογράφος ο Κωνσταντής.
Χαρακτηριστικές τοιχογραφίες είναι αυτές που δείχνουν τον άγιο Γεώργιο σε θρόνο και τη σκηνή του μαρτυρίου του Αγίου στον τροχό.
Έξω από την εκκλησία η προτομή του Αμπελακιώτη Επισκόπου Ρωγών Ιωσήφ, ο οποίος υπήρξε ήρωας στην πολιορκία του Μεσολογγίου.
Παίρνω τον δρόμο για την επιστροφή και βρίσκομαι πάλι στην πλατεία του χωριού και φυσικά κάθομαι να φάω κάτι γιατί πείνασα, μετά από τόσο περπάτημα. Στην πλατεία υπάρχουν ταβέρνες και έχουν εξαιρετικό φαγητό, κυρίως ντόπια ψητά κρεατικά και καλό κρασί.
Στα Αμπελάκια σίγουρα θα φάτε καλά και θα απολαύσετε τον ίσκιο από τα πλατάνια.
Δεν θα σας πω, που να καθίσετε, καταλαβαίνετε το λόγο, θα σας πω όμως ότι εμένα με κέρδισε η ταβέρνα που είχε την καλύτερη μελιτζάνα τουρσί, που πάντα παραγγέλνω.
Εσείς δεν έχει παρά να έρθετε μέχρι εδώ και να την ανακαλύψετε.
Δοκιμάστε οπωσδήποτε το ντόπιο κόκκινο κρασί, είναι από τα καλύτερά, χάρη στους αμπελώνες που υπάρχουν στο χωριό και στο μεράκι των ανθρώπων που το φτιάχνουν. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το όνομα "Αμπελάκια" που έχει το χωριό.
Πάντα φεύγω με μπουκάλια κρασί και ένα καρβέλι ψωμί από τον φούρνο της πλατείας και φυσικά αν βρεθώ με τους συγγενείς ειδικά το φθινόπωρο γυρίζω με σακουλές από φιρίκια και κάστανα και άλλα καλούδια.
Για να μην ξεχάσω, πάντα αγοράζω και ένα βάζο με γλυκό καρυδάκι γιατί μου θυμίζει την γιαγιά μου την Μαρία, που έχω και το όνομά της, η οποία όσα χρόνια έζησε μαζί μας, στην Λάρισα, μας έφτιαχνε αυτό το γλυκό.
Μια απόδραση μέχρι το " χωριό μου" πάντα με ανανεώνει και με κάνει να παίρνω δυνάμεις για να συνεχίσω την ζωή στην πόλη.
Αν και εσείς θέλετε να βρεθείτε σε ένα παραδοσιακό χωριό και να χαρείτε την ανοιξιάτικη φύση, είτε βρίσκεστε σε κοντινές πόλεις είτε ταξιδεύετε από Αθήνα προς Θεσσαλονίκη, μέσω της Εθνικής οδού κάντε μια παράκαμψη και βρεθείτε στα ιστορικά Αμπελάκια, σας το υπόσχομαι δεν θα το μετανιώσετε και θα με θυμηθείτε.....
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου